Cộng Đồng Hậu Giang

(Zing)
- Ngày 12/11/2004, một bé gái bị phát hiện chết trong vườn mít ở Bình
Phước. Lê Bá Mai bị bắt và xử tử hình. Sau 2.000 ngày trong tù, lá thư
kêu oan của Mai thấu đến chủ tịch nước. Mai được tuyên trắng án. Hôm
nay, Mai lại bị đưa ra tòa để xét xử từ đầu.

Nước mắt lăn dài ngày rơi vào lao lý nhưng lại mỉm cười
đứng trước vành móng ngựa đón nhận bản án tử hình, Lê Bá Mai luôn tạo
cho những người dự khán và các điều tra viên nỗi ám ảnh. Và nếu như
không trải qua những “khoảnh khắc thần kỳ” thì có lẽ giờ đây, Mai đã nằm
dưới lớp đất, cỏ phủ rêu xanh.

Trước thời điểm Mai bị bắt trở lại để phục vụ cho phiên
tòa xét xử vào ngày hôm nay, 19/6, chúng tôi đã tìm đến nhà của gia
đình, để tìm hiểu rõ hơn về vụ việc.

Lời tường trình từ trong lao ngục

Câu chuyện về chàng trai Lê Bá Mai (SN 1982), ngụ ấp I,
xã An Khương, huyện Bình Long (cũ), nay thuộc huyện Hớn Quản, tỉnh Bình
Phước với hơn 2.000 ngày trong lao ngục, 2 lần bị tuyên án tử hình đến
giờ vẫn còn là chủ đề bàn tranh cãi và bài học cho các cơ quan tố tụng
thực thi pháp luật.

Lật ngược lại hồ sơ vụ án, thì vào thời điểm giữa tháng
11/2004, người dân ngụ ấp I, xã An Khương phát hiện một bé gái bị giết
dã man tại khoảnh đất trong trang trại thuộc khu vực ấp I, nơi Lê Bá Mai
đang trông coi, làm thuê. Nạn nhân được xác định là Út, 11 tuổi, chết
được khoảng 5 ngày.

Từ lời khai của nhân chứng Hằng, 9 tuổi, Lê Bá Mai bị
bắt giam ngay sau đó vì là nghi can của vụ án. Những ngày nằm trong trại
tạm giam, Mai phải chịu rất nhiều áp lực để phải nhận tội. Và điều mà
ít người thân không ngờ tới đã đến, chính trong những lúc bị dồn nén đến
chân tường, Mai nhắm mắt thừa nhận chính mình là người đã ra tay giết
người, hiếp dâm.

Lê Bá Mai trước thời điểm bị bắt trở lại vào chiều ngày 18/5/2012

Dựa theo hồ sơ của các cơ quan tố tụng truy tố thì ngày
12/11/2004, Lê Bá Mai phát hiện em Út và Hằng đang lượm củ đậu (sắn)
gần đó nên nảy sinh ý định đồi bại. Mai lấy xe chở Út đến vườn mít để
thực hiện hành vi thú tính thì bị Út chống cự nên dùng tay chặt mạnh vào
gáy làm nạn nhân ngất xỉu, rồi thực hiện hành vi phạm tội. Sợ lộ, Mai
cởi quần, thắt cổ nạn nhân cho đến chết.

4 ngày sau, Mai bị công an huyện Bình Long bắt giam
khẩn cấp và vào năm 2005, TAND tỉnh Bình Phước và TAND tối cao tại
TP.HCM đều tuyên tử hình Lê Bá Mai 2 tội “Giết người” và “Hiếp dâm trẻ
em”.

Mai không làm đơn xin ân giảm mà viết đơn kêu oan. Phải
đợi đến hơn 2.000 ngày sau, với những phút giây đong đưa số phận mình
treo lơ lửng trên bản án tử, nỗi hàm oan ấy mới có cơ hội được xóa bỏ.

Tuy nhiên, từng ấy thời gian, anh đã phải trả một cái
giá quá đắt cho cái gật đầu nhận tội nông nổi trước cơ quan thực thi
pháp luật. Âu đó cũng là canh bạc của số phận, giống như cuộc đời đầy
giông tố của anh khi lạc bước từ quê nghèo huyện Như Thanh, Thanh Hóa
vào Nam làm kẻ tá điền.

Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, Mai mong lẽ phải sớm được làm sáng tỏ

Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, Mai bảo thời điểm
ấy là khoảng thời gian anh bị khủng hoảng triền miên, tinh thần suy sụp
trầm trọng. Nếu không có niềm tin vào công lý, niềm hy vọng vào lẽ phải,
và nghị lực tự thân thì giờ đây chắc có lẽ anh đã mang nỗi oan khuất
nằm sâu dưới nầm mồ phủ cỏ rêu xanh.

Mai ngồi tĩnh lặng, ít nhắc lại chuyện cũ hơn. Anh cũng
không oán trách gì cuộc đời, nhiều lúc chỉ muốn mọi chuyện lắng xuống
thật sâu, thật bình yên để lòng mình được thanh thản nhưng rồi lâu lâu
có một vị khách ghé qua, và chuyện cũ lại được khơi lên như một nỗi đau
nhức nhối trong vết gợn không đáng có của cuộc đời mình.

Người cha nát lòng chứng kiến con mỉm cười nhận án tử

Trong hành trình đi tìm công lý, minh oan cho con trai,
ông Lê Bá Triệu quyết định rời quê từ Thanh Hóa vào Bình Phước gõ cửa
kêu oan đến các cơ quan tố tụng. Bao chuyến xe ngược xuôi Nam- Bắc, ông
mỏi mòn đợi chờ ngày đón nhận tin vui nhưng cứ đợi lần lượt ngày qua
ngày, năm qua năm, Mai vẫn nằm trong vòng lao lý khiến ông gần như kiệt
sức.

Bao đám lợn non lần lượt được bán tháo để ông có tiền
chi phí khiến gia đình lâm vào cảnh túng quẫn, kiệt quệ. Ký ức đậm sâu
của người cha tóc bạc vẫn hằn in ngày ra tòa sơ thẩm lần đầu do TAND
tỉnh Bình Phước xét xử, ông như gục đổ khi chủ tọa đọc bản án, tuyên Mai
tử hình.

Gia đình Mai mong mỏi sự việc kéo dài nói trên sẽ sớm kết thúc.

Dù đau đớn nhưng ông vẫn tin vào đứa con sớm vất vả mưu
sinh hoàn toàn không phạm tội nên tiếp tục gửi đơn kêu oan lên cấp phúc
thẩm. Vụ án sau đó được chuyển xuống TAND tối cao tại TP.HCM xét xử.

Ông tin có thể xoay chuyển được tình thế. Một lần nữa
bản án tử hình được tuyên như nhát dao cứa lẹm vào niềm hy vọng mỏng
manh ấy. Nhìn con một lần nữa mỉm cười, ngoái lại nhìn cha khi lê bước
chân ra khỏi phòng xử án về trại giam khiến một người đàn ông bản lĩnh,
tinh thần thép như ông phải nhỏ lệ.

Trong phút yếu lòng, ông tự dặn mình dù có đi đến tận
chân trời góc bể cũng sẽ làm sáng tỏ được vụ án hàm oan này. “Suýt chút
nữa thôi, nếu chậm chân thì có lẽ Mai sẽ mang theo nỗi hàm oan chôn vùi
trong huyệt mộ”, ông Thiệu gợi nhớ lại lần bản án lần thứ nhất được
tuyên.

Theo quy định của pháp luật, Mai được quyền kháng cáo
lên tòa phúc thẩm về bản án trong vòng 15 ngày, trước khi án có hiệu
lực. Nhưng ngay sau khi án tuyên, Mai đã quyết kháng cáo, mà không hiểu
sao thủ tục hồ sơ “trục trặc” như thế nào, đơn kháng vẫn chưa được gửi.

Linh tính cảm thấy điều gì đó bất ổn, ông quyết định
vội bắt xe xuống trại giam công an tỉnh Bình Phước hỏi thăm cho yên tâm.
Khi hỏi thư ký tòa án, ông nghe câu trả lời: “Mai vẫn chưa làm đơn
kháng cáo”. Ngày thứ 15 đã gần qua, may thay lúc đó có đoàn thanh tra
liên ngành của Bộ Tư pháp đến kiểm tra tình hình sinh hoạt của các phạm
nhân tại trại giam, Mai mới làm được đơn kháng cáo và vượt qua được
ngưỡng cửa tử.

Thế nhưng, bước ngoặt lớn nhất của cuộc đời chàng trai
mang 2 “án tử” chính là lần viết thư mang “nỗi oan thấu trời” gửi bà
Nguyễn Thị Hoài Thu, nguyên Uỷ viên BCH TW Đảng, Chủ nhiệm UB Về các vấn
đề xã hội của Quốc Hội, lần đó mặc dù rất bận bịu đi công tác nước
ngoài, nhưng bà Hoài Thu vẫn xem xét trường hợp của Mai. Sau đó bà tức
tốc gửi ngay lá thư cho Chủ tịch nước Trần Đức Lương lúc đó.

Ngay ngày hôm sau, lệnh hoãn thi hành án được chuyển
khẩn cho Hội đồng thi hành án tử hình, tiếp tục điều tra để làm rõ những
dấu hiệu oan sai. Đó cũng là lần thứ hai mạng sống của Mai được giữ.

Sau 7 năm, với hơn 2.000 ngày rơi vào vòng lao lý, những ngày được trả tự do Mai rất thoải mái. Tuy nhiên, niềm vui này không kéo dài được bao lâu.

Tháng 12/2006, Viện trưởng VKSND Tối cao đã ra quyết
định kháng nghị Giám đốc thẩm kháng nghị hủy hai bản án sơ thẩm và phúc
thẩm trên. Tháng 2/2007, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã chấp nhận
kháng nghị giám đốc thẩm của VKSND Tối cao, tuyên hủy hai bản án trên để
điều tra, xét xử lại từ đầu.

Hơn 3 năm sau, với nhiều lần trả hồ sơ, ngày 18/5/2011,
TAND tỉnh Bình Phước đã tuyên Lê Bá Mai không phạm các tội “giết người”
và “hiếp dâm trẻ em” như cáo trạng quy kết, tuyên trả tự do cho Lê Bá
Mai ngay tại phiên tòa.

Ngày Mai nhận quyết định ân xá, trong giây phút trùng
phùng, người thân của Mai có mặt tại tòa đã khóc nức nở, ôm chặt Mai như
chưa bao giờ có cuộc chia li. Vậy là đằng đẵng hơn 2.000 ngày oan trái,
với 2 lần bị tuyên án tử hình, Mai đã trở về từ cửa “địa ngục”.

Tuy nhiên, có một điều đọng lại trong suy nghĩ của
những người đưa ra quyết định tuyên trắng án cho Lê Bá Mai ở phiên sơ
thẩm lần thứ 3. Thẩm phán Hoàng Thanh Dũng- Phó Chánh án TAND tỉnh Bình
Phước phải thốt lên rằng: “Đó là một quyết định khó khăn nhất trong 20
năm làm công tác xét xử của tôi”.

Còn với luật sư Trịnh Thanh, người chịu bào chữa miễn
phí cho Lê Bá Mai từ ngày đầu của vụ án thì coi đây là cuộc đấu tranh
dai dẳng nhất, có lúc ông đã rơi nước mắt ngay tại Tòa khi biết thân chủ
của mình mắc oan sai mà phải nhận án tử.

Riêng bà Nguyễn Thị Hoài Thu, người theo dõi sát sao vụ
án của Lê Bá Mai đã bộc bạch với báo chí ngày Mai được trả tự do: “Tôi
mừng vì pháp luật được trả lại sự nghiêm minh như nó vốn có của nó.
Nhưng có những cái không thể bồi thường nổi đó là tuổi xuân của Mai,
tuổi học văn hóa, tuổi lao động hăng say, cái quyền được cầm lá phiếu đi
bầu cử…lẽ ra phải có trong những năm tháng đã qua. Mừng nhưng tôi vẫn
thấy xót xa cho Mai”.

Tiếp tục vướng vòng lao lý

Sau bao năm vướng vòng lao lý, tưởng như Mai đã hoàn
toàn được trả tự do và danh dự. Thế nhưng, chiều 18/5/2012, Công an tỉnh
Bình Phước đã thực hiện lệnh bắt tạm giam trở lại đối với Lê Bá Mai
theo yêu cầu của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM nhằm đảm bảo cho
việc xét xử.

Trong phiên tòa xét xử phúc thẩm, vụ án của Mai lại quay trở lại vạch xuất phát ban đầu

Sáng nay, ngày 19/6, tại thị xã Đồng Xoài, Bình Phước, TAND tối cao tại TP.HCM mở phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án.

Tại phiên phúc thẩm (lần 2) TAND Tối cao tại TP.HCM đã
tuyên hủy án sơ thẩm của TAND tỉnh Bình Phước, trả hồ sơ về điều tra,
xét xử lại theo hướng có tội “hiếp dâm trẻ em” và “giết người” đối với
Lê Bá Mai.

Vậy là, số phận của Lê Bá Mai một lần nữa lại phải mỏi mòn chờ định đoạt trong các phiên tòa tiếp theo.





Tóm tắt vụ án của Lê Bá Mai


- Ngày
16/11/2004, Lê Bá Mai bị bắt. Ngày 16/3/2005, TAND tỉnh Bình Phước xử sơ
thẩm, tuyên tử hình Mai về hai tội hiếp dâm trẻ em và giết người. Tháng
8/2005, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM tuyên y án.

- Ngày
12/12/2006, viện trưởng VKSND Tối cao kháng nghị bản án phúc thẩm. Tháng
2/2007, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xử giám đốc thẩm, tuyên hủy hai
bản án sơ và phúc thẩm, yêu cầu điều tra, xét xử lại vụ án.

- Tháng
4/2008, vụ án có kết luận điều tra mới nhưng VKSND tỉnh Bình Phước trả
hồ sơ để điều tra bổ sung. Tháng 7/2009, VKSND tỉnh ra cáo trạng truy tố
Mai. Vụ án được đưa ra xét xử nhưng tòa lại hoãn xử do không có phiên
dịch viên.

- Tháng
7/2010, phiên xử sơ thẩm (lần ba) mở lại, sau ba ngày xử tòa lại tuyên
trả hồ sơ để điều tra bổ sung. Sau đó VKS bảo lưu quan điểm truy tố bằng
cáo trạng cũ dù kết quả điều tra bổ sung không đáp ứng

-Ngày
18/5/2011, với nhiều lần trả hồ sơ,TAND tỉnh Bình Phước đã tuyên Lê Bá
Mai không phạm các tội “giết người” và “hiếp dâm trẻ em” như cáo trạng
quy kết, tuyên trả tự do cho Lê Bá Mai ngay tại phiên tòa.

- Đến chiều
ngày 18/5/2012, Công an tỉnh Bình Phước đã thực hiện lệnh bắt tạm giam
trở lại đối với Lê Bá Mai theo yêu cầu của Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao
tại TP.HCM nhằm đảm bảo cho việc xét xử.